سرطان پوست | انواع سرطان، علائم، علت و درمان

سرطان پوست چیست ؟

پوست بزرگترین عضو بدن ما است و به نوعی پرده بدن هم نامیده می‌شود. این عضو پوششی، برای حفاظت از تمامی اندام‌های داخلی بدن ما از تمامی عوامل بیرونی تمام تلاشش را می‌کند. پوست بیشتر از سایر اعضا در معرض نور خورشید، گرما، عفونت، آسیب‌های ناشی از بریدگی، سوختگی و ضرب دیدگی قرار دارد. به همین دلیل امکان ابتلای پوست به انواع بیماری‌ها وجود دارد.

همچنین پوست محلی برای ذخیره آب، چربی و ویتامین D است. پوست دارای دو لایه درونی و بیرونی است؛ لایه بالایی به وسیله چشم قابل دیدن است و لایه داخلی دیده نمی‌شود. این لایه رویی همیشه در معرض انواع آسیب‌ها قرار دارد. یکی از آسیب‌های شدیدی که می‌تواند ضربه‌‌های جبران ناپذیری را به پوست وارد کند؛ سرطان پوست است. گاهی پوست بدن دچار تغییراتی در بافت خود می‌شود و سلول‌های بدخیم در بافت پوست تشکیل می‌شوند. این سلول‌ها می‌توانند باعث ایجاد سرطان در این قسمت از بدن شوند.

انواع سرطان پوست

بسته به علت ایجاد سرطان و سلول‌هایی که درگیر شده اند؛ سرطان پوست به أنواع مختلفی تقسیم می‌شود. هر یک از این انواع دارای شدت‌های مختلفی هستند و ممکن است در سنین مختلف اتفاق بیفتند. شناخته شده ترین انواع سرطان پوست از قرار زیر هستند:

سرطان کراتینوسیت (Keratinocyte Carcinoma)

سرطان کراتینوسیت (Keratinocyte Carcinoma) نسبت به سایر انواع سرطان همه‌گیرتر است و معمولا در افرادی بروز پیدا می‌کند که بیش از حد در معرض نور خورشید قرار دارند و از محصولات مراقبتی استفاده نمی‌کنند. این سرطان بیشتر در سر و گردن ایجاد می‌شود. در مقایسه با انواع دیگر سرطان، کراتینوسیت خوش‌خیم‌تر است؛ ولی این دلیل نمی‌شود که آن را سرسری بگیرید. عدم مراقبت‌های ویژه و کوتاهی در درمان ممکن است برای شخص گران تمام شود. این سرطان اگر به موقع درمان نشده و جلوی پیشرفت آن گرفته نشود؛ ممکن است به سایر قسمت‌های بدن هم سرایت کند که این موضوع درمان آن را سختتر خواهد کرد.

ملانوم (Melanoma)

پوست همه ما از رنگ‌دانه‌‌هایی به نام ملانین تشکیل شده است. گاهی بر روی پوست برخی از ما خال‌هایی با شکل غیرعادی ایجاد می‌شود که در واقع محل تجمع ملانین هستند. وجود همین خال‌ها می‌تواند نشانه‌هایی از سرطان ملانوم (Melanoma) باشد؛ به ویژه اگر در سنین بزرگسالی ظاهر شوند. در آقایان خال‌ها در قفسه سینه و پشت قرار دارند و برای خانم‌ها بیشتر در پاها دیده می‌شوند. این سرطان اگر به موقع شناسایی و درمان نشود؛ ممکن است به کل بدن سرایت پیدا کند و در آن هنگام درمانش بسیار سخت خواهد بود. این نوع سرطان پوست نسبت به انواع دیگر آن بسیار خطرناکتر است و سالانه منجر به مرگ افراد زیادی می‌شود.

کراتوز اکتینیک (Actinic Keratosis)

گاهی در اثر قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب، بر روی پوست لکه‌های قرمز یا صورتی رنگی دیده می‌شوند که به عنوان ضایعات آکتینیک شناخته می‌شوند. هرچند که این دانه‌ها را به سرطان ربط نمی‌دهند؛ ولی اگر بدون درمان رها شوند، می‌توانند عامل ایجاد سرطان کراتوز اکتینیک بشوند. پس بهتر است که با مشاهده این دانه‌های قرمز رنگ حتما به پزشک مراجعه کنید.

سرطان سلول بازال (Basal Cell Carcinoma)

کارسینوم سلول بازال (Basal Cell Carcinoma) نوعی از سرطان پوست است که با ایجاد توده‌هایی بر روی گردن و یا سر خودنمایی می‌کند. این سرطان یکی از شایع ترین انواع سرطان‌ها است که در اثر تماس با مواد شیمیایی، تماس با نور آفتاب و اشعه ایکس به وجود می‌آید. این نوع سرطان منجر به ایجاد تومور، اسکار یا لکه‌های قرمز رنگ بر روی پوست می‌شود که رشد کمتری نسبت به انواع دیگر آن دارد.

سرطان سلول سنگفرشی (Squamous Cell Carcinoma)

سرطان سلول سنگفرشی یک سرطان تهاجمی است و در لایه‌های میانی و بیرونی پوست به وجود می‌آید. یکی از اصلی ترین راه‌های پیشگیری از این نوع سرطان پوست، رسیدگی به پوست و محافظت از آن است. این سرطان به دلیل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض اشعه UV یا استفاده بیش از حد از دستگاه‌های برنزه کننده به وجود می‌آید و به شکل ضایعاتی به رنگ قرمز و پوسته پوسته بر روی پوست دیده می‌شود.

علت ایجاد سرطان پوست

سرطان پوست معمولا زمانی بروز پیدا می‌کند که یک جهش در DNA سلول‌های پوستی ایجاد شود. این تغییر در ساختار DNA باعث رشد غیر قابل کنترل سلول‌های پوستی و در نتیجه ایجاد سرطان خواهد شد. علت اصلی سرطان پوست قرار گرفتن بیش از حد در معرض اشعه ماورا بنفش خورشید است. این اشعه به ساختار DNA شما آسیب می‌زند و باعث رشد غیر عادی سلول‌های پوستی می‌شود. اشعه ایکس هم می‌تواند چنین تاثیری را بر روی پوست شما برجای بگذارد.

مواد شیمیایی هم از جمله دیگر مواردی هستند که می‌توانند منجر به ایجاد سرطان شوند. تماس طولانی مدت با مواد شیمیایی و یا سوختگی بر اثر این مواد می‌توانند باعث ایجاد سرطان پوست بشود. معمولا علت بروز این بیماری را به ایجاد خال‌هایی در قسمت‌هایی از پوست که در معرض نور خورشید هستند؛ ربط می‌دهند. ولی این امر هنوز جنبه کلی پیدا نکرده است. زیرا در برخی موارد این سرطان در قسمت‌هایی از بدن ایجاد می‌شود که اصلا در معرض نور خورشید نیستند.

علایم سرطان پوست

هرچند تشخیص سرطان پوست کار نسبتا دشواری است؛ اما با توجه به برخی از نشانه‌ها می‌توان این نوع بیماری را تشخیص داد. نکته مهم اینجا است که باید به محض مشاهده این علائم به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا تشخیص زودهنگام سرطان پوست می‌تواند تا حد زیادی در میزان موفقیت روند درمان تاثیرگذار باشد. شایع ترین علائم سرطان پوست از قرار زیر هستند:

ضایعات در پوست : هرگونه تغییر در پوست را جدی بگیرید. لکه، زخم، پوسته پوسته شدن، ایجاد خال، رشد غیر معمول یک خال، ایجاد لکه‌های تیره یا قرمز رنگ همگی می‌توانند یک زنگ خطر برای ایجاد سرطان باشند.

ناهماهنگی و در شکل ظاهری خال‌ها : وقتی یک خال گوشتی در بدن دارید؛ هرگونه ناهماهنگی غیر معمول در ظاهر آن را جدی بگیرید. به علاوه تغییر شکل، رنگ یا اندازه خال‌های موجود بدن هم می‌تواند نشانه‌ای از بروز سرطان باشد.

ایجاد لکه‌‌های پوستی با رنگ‌های مختلف : اگر هرگونه لکه پوستی با رنگ‌های قرمز، سیاه، صورتی، آبی و یا سفید در پوست خود مشاهده کردید، باید جدی بگیرید؛ زیرا می‌تواند یک زنگ خطر برای شما باشد.

تغییر غیرطبیعی قطرلکه‌‌ها : اگر یک لکه در بدن شما ایجاد شده و در کوتاه مدت رشد کرده و قطر آن افزایش پیدا کند؛ حتما این علامت را جدی بگیرید.

عوامل تشدید سرطان پوست

همانطور که گفتیم تشخیص سرطان پوست در مراحل اولیه می‌تواند درمان آن را ساده تر کند؛ اما در برخی از موارد، عواملی هستند که می‌توانند شدت این سرطان را افزایش داده و رسعت رشد آن را بیشتر کنند. مهمترین این عوامل از قرار زیر هستند:

ارث و ژنتیک : سرطان می‌تواند یک بیماری ژنتیکی باشد؛ اشخاصی که در سابقه فامیلی خود این بیماری را داشته اند، درمعرض خطر بیشتری هستند.

مواد شیمیایی خاص : ترکیبات آرسنیک، رادیوم، کرئوزوت از جمله مواد شیمیایی هستند که تماس مداوم با آن‌ها ممکن است به ایجاد سرطان پوست منجر شود.

نور خورشید : قرار گرفتن طولانی مدت در مقابل نور خورشید به علت وجود اشعه ماورا بنفش می‌تواند برای پوست بسیار مضر باشد. آفتاب سوختگی‌‌های شدید که با تاول همراه باشد؛ در بیشتر مواقع عامل ایجاد سرطان پوست هستند.

برنزه کردن : افرادی که به وسیله نور مستقیم خورشید و یا دستگاه‌های سولاریوم اقدام به برنزه کردن پوست خود می‌کنند؛ شاید ندانسته یک گام به سوی سرطان پوست برمی‌دارند.

ارتفاع : کسانی که به دلیل شرایط شغلی ممکن است که در ارتفاع مشغول به کار شوند و در هوای گرم کار کنند؛ ممکن است به سرطان پوست مبتلا شوند. افرادی هم که محیط کاری آن‌ها در یک فضای باز است و مجبورند که زیر نور مستقیم آفتاب کار کنند؛ در معرض خطر ابتلا به این نوع سرطان هستند.

خال : اکر در بدن خود دارای خال‌های زیاد و نامنظم هستید و یا اینکه پوست شما دارای کک و مک زیادی است؛ حتما باید مراقبت بیشتری از پوست خود انجام دهید. زیرا این افراد بیشتر در معرض سرطان پوست هستند.

نوع پوست : برخی از افراد پوست‌هایی دارند که در برابر آفتاب سوختگی یا دستگاه سولاریوم مقاوم هستند و به راحتی در این موارد دچار سوختگی نمی‌شوند؛ این موضوع ممکن است چنین افرادی را به اشتباه بیندازد. زیرا این مقاومت آن‌ها را تشویق می‌کند که به مدت بیشتری در معرض این اشعه‌ها قرار بگیرند؛ در نتیجه احتمال ابتلا به سرطان پوست را در آن‌ها افزایش می‌دهد.

سیستم بدنی ضعیف : اگر به هر دلیلی سیستم بدن شما دچار ضعف شده باشد؛ امکان ایجاد بیماری و از جمله سرطان برای شما بالا است. برای مثال افرادی که بیماری ایدز دارند؛ باید مراقبت بیشتری داشته باشند.

موها و چشم‌های رنگی : افرادی که به طور مادرزادی دارای مو‌های قرمز و پوستی کک و مک دار هستند و یا افرادی که چشمانی به رنگ آبی و یا سبز دارند؛ ریسک ابتلای بیشتری نسبت به افرادی با پوست تیره دارند.

اعضای پیوندی : افرادی که دارای اعضای پیوندی در بدن خود هستند؛ سیستم ایمنی بسیار ضعیفی دارند. به همین دلیل بای نسبت به سایر افراد از پوست خود بیشتر مراقبت کنند.

منطقه جغرافیایی : اشخاصی که در مناطق استوایی زندگی می‌کنند؛ به دلیل تابش شدید نور خوشید بیشتر در معرض سرطان پوست خواهند بود. همچنین افرادی که در ارتفاعات زندگی می‌کنند هم مانند مناطق استوایی از سرطان پوست در امان نخواهند بود.

راهکارهای جلوگیری از ابتلا به سرطان پوست

انجام برخی از کارهای ساده می‌تواند احتمال ابتلا به سرطان پوست را کاهش دهد؛ این اقدامات در کنار مراقبت صحیح از پوست، می‌تواند شما را برای همیشه از این بیماری خطرناک دور نگه دارد.

استفاده از ضد آفتاب : همانطور که گفتیم اشعه ماورا بنفش موجود در نور فتاب می‌تواند باعث ایجاد سرطان پوست شود. برای جلوگیری از آسیب‌هایی که از این اشعه به پوست می‌رسد؛ باید حتما از کرم ضد آفتاب استفاده کنید. کرم ضد آفتاب را به جز در روزهای آفتابی، باید در روزهای ابری هم استفاده کنید. SPF این کرم باید بالا باشد و هر دو ساعت یک بار باید کرم ضد آفتاب را تجدید کنید.

استفاده از کلاه نقابدار و لباس مناسب در معرض نور خورشید : اگر به اجبار باید در طولانی مدت در زیر نور مستقیم خورشید قرار بگیرید؛ حتما از لباس مناسب استفاده کنید. برای مثال تا حد امکان از لباس‌های آستین کوتاه استفاده نکنید. همچنین برای حفاظت پوست صورت هم حتما باید از کلاه و یا نقاب استفاده کنید.

علاوه بر این‌ها برای حفاظت چشم‌ها از اشعه مضر خورشید حتما از عینک‌های آفتابی طبی استفاده کنید. شما حتما باید از عینک‌هایی استفاده کنید که بتوانند اشعه UVA و اشعه UVB را به طور همزمان مهار کند.

استفاده از لامپ‌های مناسب : برخی از لامپ‌هایی که برای روشنایی استفاده می‌کنید؛ می‌توانند اشعه مضر تولید کنند. تششعات این نوع از لامپ‌ها می‌تواند برای پوست مضر باشد؛ بنابراین از قرار گرفتن طولانی مدت در زیر نور این نوع لامپ‌ها خودداری کنید.

عدم پیاده روی در نور آفتاب : اگر در طول روز می‌خواهید از منزل خارج شوید و یا اینکه برای رفتن به محل کار مجبورید که هنگام ظهر از منزل خارج شوید؛ بعد از رعایت نکات اولیه مثل زدن کرم ضد آفتاب و استفاده از لباس مناسب و کلاه یا نقاب، حتما از محل‌هایی که سایه است عبور کنید.

معاینه منظم پوست : هر از گاهی پوست بدن و صورت خود را به طور کامل در آئینه نگاه کنید. هرگونه لکه و یا خال گوشتی و یا دانه‌‌های رنگی که بر روی پوست خود مشاهده کردید؛ در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

راه‌های انتقال سرطان پوست

سرطان پوست یک بیماری واگیردار نیست؛ اما ممکن است در خود بدن گسترش پیدا کند. این شیوه انتقال در درون بدن ممکن است از راه‌های مختلفی اتفاق بیفتد که از قرار زیر هستند:

انتقال از طریق بافت‌های پوستی : وقتی در یک نقطه از پوست بدن  خود دچار سرطان می‌شوید؛ بافت‌های پوست خود به خود این سرطان را به دیگر نقاط انتقال می‌دهند. اگر با روش‌های تخصصی جلوی پیشرفت این بافت‌ها گرفته نشود؛ به زودی کل بدن را با مشکل مواجه خواهند کرد.

غدد لنفاوی : سرطان پوست می‌تواند از طریق غدد لنفاوی به سایر قسمت‌های بدن انتقال پیدا کند.

انتقال از طریق خون : اگر به هر دلیلی سلول‌های سرطانی وارد خون بشوند؛ می‌توانند از طریق رگ‌ها به سایر نقاط بدن سرایت کنند. وقتی سرطان به وسیله خون در یک جای بدن اسکان پیدا می‌کند؛ متاستاز (دگرنشینی) کرده و خود را به جاهای دیگر بدن هم می‌کشاند.

انواع درمان‌های پیشرفته برای درمان سرطان پوست

شیمی درمانی تنها راهکار برای درمان سرطان پوست نیست؛ بلکه بیشتر روشی برای جلوگیری از پیشرفت آن است. در علم پزشکی امروز از درمان‌های دیگری هم برای این روش استفاده می‌شود که از قرار زیر هستند:

فتودینامیک تراپی : در این شیوه درمانی از لیزر به منظور نابود کردن سلول‌های مبتلا به سرطان کمک می‌گیرند.

پرتو درمانی :‌ برخی از افراد به دلیل قدرت بدنی پایین، داشتن مشکل قلبی مزمن یا عوامل دیگر نمی‌توانند از روش جراحی برای بهبود و یا درمان سرطان پوست خود استفاده  کنند؛ بنابراین پزشکان با صلاح دید خود پرتو درمانی را پیشنهاد می‌کنند. در این روش تعدادی پرتو را در یک مسیر هماهنگ و همسان به نقطه‌ای که سلول‌های سرطانی قرار دارند؛ می‌تابانند. این پرتوها باعث نابودی سلول‌های سرطانی می‌شوند. وقتی شخصی تحت درمان با پرتو درمانی قرار می‌گیرد؛ امکان ضعف شدید و یا غش کردن فرد بیمار هست. ولی بعد از پرتو درمانی شخص بیمار در زمان کوتاهی خود را بازیابی می‌کند و مشکلات رفع خواهند شد.

زیست درمانی : در این روش پزشکان با تحریک کردن سیستم ایمنی بدن می‌توانند با سلول‌های سرطانی مبارزه کنند.